Fotomontage van
een nog uit te voeren werk voor Sculptuur Den Haag 2007Harold de Bree
Titel/ z.t.
jaar van ontstaan/ pas in 2007 afmeting/ 18 meter diameter
techtiek/ houten frame, watervast spaanplaat, verf, verlichting
Dit realistisch Helicopter platvorm komt in de hofvijver aan de kant van het
“torentje”
Zonder helicopter.
Een nog in het ontwerpstadium verkerend project voor een werk in een ander aan de macht gerelateerd water in Den Haag – de Hofvijver ter hoogte van het Torentje – gaat een belangrijke stap verder; hier wordt de mimetische paradox tot het uiterste opgerekt: het betreft hier een veelhoekig helikopterplatform met een diameter van 18 meter, een realistische schaal. Wat moeten we hiervan denken? Hoewel ook hier het materiaal een echte helikopter niet zou kunnen dragen is dat iets wat we (misschien denken te) wéten maar niet met zekerheid kunnen zíen. Een helikopterplatform in de Hofvijver kan, lijkt mij, drie functies hebben: een neutrale (voor snel transport door de lucht van machthebbers), een verdedigende (voor eventuele vlucht van diezelfde machthebbers) of een aanvallende (voor eventuele landing van zich tegen de macht richtende activisten). Dat de laatste optie moeilijk denkbaar is omdat dat nooit zo open en bloot zou kunnen plaatsvinden – het platform was er dan helemaal niet gekomen – doet niet erg ter zake omdat we nu niet meer in teren van mimetische letterlijkheid spreken maar in die van fictieve betekenis. Ik denk dat het juist deze voor de hand liggende maar onderling tegenstrijdige associaties zijn, de diverse interpretatiemogelijkheden, die het werk tot meer en iets wezenlijk ánders maken dan een eenduidige politieke uitspraak. En ook hier spreekt de vervreemding weer een rol, juist door de combinatie van letterlijk werkelijkheidsgehalte en situering. In principe zou er best een helikopterplatform in de Hofvijver kunnen liggen – en daarmee blijft dit werk dichter bij de dagelijkse wereld dan de duikboot in de museumvijver – maar aan de andere kant is de exacte plek weer wonderlijk gekozen: niet écht vlakbij het Torentje maar er net zo ver vanaf dat men zich er eerst op de een of andere manier (per duikboot?) naar toe moet begeven wat aan de gesuggereerde snelheid van de operatie enige afbreuk doet. Het zijn deze subtiliteiten, deze minieme afwijkingen van wat praktisch is, die ook dit werk een niet onbelangrijk zweem van ironie meegeven. Het is een spel. Er zijn wel degelijk (nét echte) knikkers, maar welke knikkers dat nu precies zijn laat de kunstenaar in het midden: het werk is een mimesis van de (een) werkelijkheid ín die (alledaagse, topografische) werkelijkheid maar over wélke werkelijkheid we het dan hebben weten we eigenlijk niet. Zo schuren en wringen mogelijke betekenislagen over elkaar heen zonder in laatste instantie een eenduidige oplossing te bieden; daardoor wint het werk aan complexiteit.